Gäm: gäm ë päl de luɔɔi bennë mɛnhdu ya luɔ̈i yïlac (Consent: giving permission for your child to have treatment)
Tënë panakïm ë mïth de Royal Children’s Hospital (RCH), wɔ kɔɔr yïn ba nhom ya naŋ wël kɔɔr keek kedhiɛ ago ya naŋ käpieth kuɔ̈ɔ̈n ba keek ya täk mɛnhdu. Ke wël buɔth kuɔ̈tiic käkë aabï yïn ya guiɛ̈ɛ̈r kä benëke yïn ya thiɛ̈ɛ̈c ago keek ya gam ku jɔl ya tɛ̈n bï wɔ athöör ë gäm de luɔɔi ë yïlany ya kaar thïn panakïm de RCH.
Yeeŋö yennë gäm ë luɔɔi de yïlac panakïm? (What is consent in healthcare?)
Gäm ë luɔɔi de yïlac ee tɛ̈ɛ̈k bïn luɔɔi de yïlac ya gam, luɔi ë rɛ̈të yic, wël ke jiɛ̈ɛ̈m ka kä kɔ̈k peei ke kuɔɔny.
Yeeŋö lëu ba kɔn ya loi tueŋ të kën ɣɛn guɔ gam? (What should I consider before giving consent?)
Të gɛ̈m yïn në luɔi ë yïlany de mɛnhdu, alëu bï ya pëk në kë cï yïn gäm kedäŋ bïn wël ya thiëc ku ba käkuɔ̈ɔ̈n cïn ke diɛɛr në keek ya jaamic ëbën.
Akut cɔl Kuɛ̈nyë apieth Australia (Choosing Wisely Australia) acï kuat de käŋ kaa dhiëc lëu ba keek kɔn ya thiɛ̈c panakïmdu bɛ̈ibei ago keek ya deet në kaam kën yïn guɔ gam.
Käŋ/thiëcthiëc kaa 5 bï keek kɔn ya thiɛ̈c akïmdu ka akïïm kɔ̈k peei ye kuɔɔny gäm kɔc në kaam ŋootë thëm ë guɔ̈p, luɔɔi ë yilac, ka ajuiɛɛr ë rɛ̈të yic ke kënnë keek guɔ jɔɔk në luöi (Five questions to ask your doctor or other health care provider before you get any test, treatment or procedure)
1 Kaar bï ye thëm ë guɔ̈p ka ajuiɛɛr ë rɛ̈të yic kënnë luɔ̈i ɣɛn? (1. Do I really need this test or procedure?)
Luɔi ë thëm de guɔ̈p alëu bï yïn ya kony ku jɔl ya akïmdu ka akïïm kɔ̈k wën ye gɛm ë kuɔny agokë këduɔ̈ɔ̈n jɔ̈ɔ̈r yïn dɔc ya ŋic. Ajuiɛɛr ë töök/rɛ̈ɛ̈të yic alëu bï kɔc dhil ya kony ago yilanyde looi.
2 Ye käŋö kee riliic thïn ëtënnë? (2. What are the risks?)
Nɔŋ anuɛn kɔ̈k peei bï keek ya cɔk loi röt? Nɔŋ tɛ̈ndɛ̈t peei lëu ben kɔc ya cɔk yök thëm wën cïï lɔcök/cïnic yic? Lëu bï yekënë thëm juëc kɔ̈k peei ka dhɔ̈l kɔ̈k peei ke luɔɔi ya cɔl aloi rɔt?
3 Nɔŋ kuɛɛr kɔ̈k piɔlic, kuɛɛr piɛth tɔ̈ thïn ëtënnë? (3. Are there simpler, safer options?)
Në thɛɛr kɔ̈k yiic ke käkuɔ̈ɔ̈n ye keek kɔɔr ba keek ya looi ee ba pïïr ya waaric, cï mɛn de cäm ë mïïth pieth ka luɔɔi ë pol/tuk apɛidït.
4 yeeŋö bï rɔt ya looi tënë ɣɛn të cïn ɣen kë luɔi? (4. What happens if I don’t do anything?)
Thiëc lɔn lëu bennë tɛ̈ndu yic dhil riɛl apɛi - ka bï ŋuɛ̈ɛ̈n - na cïn nhom athem de guɔ̈p ka ajuiɛɛr de luɔi në ye thaar thiin kënnë yic.
5 Ye looi ë wëu kadï ebën? (5. What are the costs?)
Ciin kënnë alëu bï wëu ya jɔt, bï yïn ya gäm nyin ŋɔ̈ɔ̈ŋ ka bï thɛɛrku ya nyai. Tëwën nɔŋic wëu kɔɔr keek tënë wut, ye wëu käkë tɔ̈ ëke pieth ka nɔŋ kuer dɛ̈t peei tɔ̈ ke tɔ̈nnë wëu nhïïm piiny?
Yeeŋa bï ɣɛn ya thiëc aguɔ gɛ̈mdï jal ya gam? (Who will ask me to give consent?)
Në ɣän juëc yiic, ke panakïm ye gɛm në yïlac abï kɔn ya raan cï gämdu thiɛ̈ɛ̈c. Kee kɔc käkë aacï keek piɔ̈ɔ̈c apieth, ku aanɔŋ ŋïc dïït de luɔi ë yïlac ku aye naŋ dɛ̈t de kä riliic bï röt looi thïn ëtënnë, kä bï keek ya yök thïn, ku kuɛr kɔ̈k peei thïn ëtënnë ŋic. Në thɛɛr juëc yiic, ke akïïm aye yïn thiëc lɔn cïn gam, ku kɔc kɔ̈k ke luɔɔi ëyadɛ̈ŋ alëu bïkkë ya thiɛ̈c lɔn cïn gam.
Ye tɛ̈n yïndë yen lëu bï ɣɛn gamdië looi? (How can I give my consent?)
Gäm de yïlac alëu bï kɔn ya gam në kee kuɛɛr buɔth kɔ̈ɔ̈tiic käkë ku ka bï ya pëk në tɛ̈n de yïlac ku athɛ̈m bï looi:
- Jam yennë wël kiɛ̈ɛ̈t - cï mɛn de, ba mɛnhdu ya dɔm kɔ̈k aɣer ago akïmmuk kënë riɛm them looi.
- Jam në yï thok - në luɛɛl bïn en ya lueel lɔn cennë mɛnhdu puɔ̈l ago gäm yïlac.
- Gäär - në thäny ë cök de waragɛŋ cïn gam ago mɛnhdu luɔ̈i yïlac.
Na cie thoŋ ë Liŋëlith yennë thoŋdiɛ̈ɛ̈n kaar? (What if English isn’t my preferred language?)
Wɔ lëu bukku yïn ya guiɛ̈ɛ̈r agamlöŋ/athook ago ya tɔ̈ ke yï cï ajuiɛɛr de gäm ë yilac kënnë deetic apieth. Waragɛŋ ë gäm ë luɔɔi de RCH acï waaric/geeric ëyadɛ̈ŋ në kee thook buɔth kuɔ̈tiic käkë:Turkish, Arabic, Chinese (thoŋ thɛɛr), Thuɔŋjäŋ/Dinka, Somali ku jɔl ya thoŋ de Vietnamese.
Yïn lëu ba lɔc ëya ago naŋ raan ë kuɔny bï ya tɔ̈ kennë yïn në ye thaar ë jam bïn gäm ë luɔɔi de yïlac ya jaamic.
Yenɛn bennë ɣɛn ya thiëc aguɔ gämdiɛ̈ looi? (When will I be asked to give consent?)
Gäm cï gäärë athööric aye kɔɔr tëwën cennë yïlany kɔɔr bï looi yiic riɛl apɛi, tënɔŋ en yic kä riliic thïn ëtënnë ka dhil ë kɔɔr bï miɛ̈ɛ̈t guɔ̈p ë riɛm. Gäm cï gäärë athööric aye guik ëluɔ̈t të de rɛ̈të yic kɔɔr bennë mɛnhdu tääu të de nïn (anaesthetic).
Na ye të thiääk ë gäm kennë luɔi ërɛ̈të yic, athöör ë gäm cï gɔ̈ɔ̈r abï kɔn ya yök panakïm tueeŋ de tɛ̈ɛ̈c ka të de luɔië thëm de raan tuany aɣeer në kaam kënnë yen guɔ reetic kënnë yic. Në kööl de tɛ̈ɛ̈cic, abukku kɔn ya deetic lɔn mit yïn piɔ̈u ku bukku jal lɔtueŋ në rɛ̈të yic.
Yeeŋö bï rɔt ya looi në thɛɛr cennë kë rilic tuɔ̈l? (What happens in an emergency?)
Në ɣän cennë kë rilic tuɔ̈l, na cïï panakïm gam ke yïlac ye maɣëm ago kërɛɛc ëbï rɔt looi ku nyɛɛi de wëi gɛ̈lwei tënnë raan tuany, pial ë guɔ̈p ku jɔl ya pial ë nhom, ke kaa bï ya lɔtueŋ kennë luɔɔi ë rɛ̈të yic ke cïn athöör ë gäm de yïlac bï kɔn bɛɛr ya thiëëc.
Yeeŋa lëu bï gäm ya looi? (Who can give consent?)
Në baŋ de käjuëc loi röt ëluɔ̈ɔ̈t ke amidhiëëth ka dumuuk (ke raan wën nɔŋ löŋ, yith, loilooi, riɛl ku nɔŋ bääny ben ya tak në kë bï looi tënë meth) wën bï ya thiëëc bï gäm looi. Athiekic ba ya deet lɔn mïth ëya alëu bïk gäm de yïlany bï luɔ̈i keek ya looi në ɣän kɔ̈k yiic ku riɛlden bï keek ëkënnë ya looi abï ya pëk në runken ku jɔl ya tɛ̈ndeen bï keek ya ŋiɛ̈c tak në kä bï keek looi alɔŋë yïlac. Panakïmdu alëu bï yïn ya nyuɔ̈th alɔŋ wën lëu bennë mɛnhdu gäm de yïlac ya looi ërɔt de.
Kɔc amuɔ̈k mïth aye nhïïm ciɛ̈n löŋ de muɔ̈ɔ̈k ë mïth ku na yïn ya, ke Akutnhom Tit Meth abï kɔn ya lɛ̈k ago kɔc guiɛ̈ɛ̈r raan dɛ̈t peei bï gäm de yïlac ya looi tënë meth abaŋ de löŋ ë Child Protection Order.
Na kɛ̈n gam wɔnnë yïlany cï luel ke bï looi kënnë yic? (What if I do not agree with the proposed treatment?)
Në ye ɣän wën kënnë kɔc tuaany/bɛ̈iken gam në luɔɔi de yïlany cï lueel kënnë, ku acïn-gäm ëke ye nyuɔɔth ke meth nɔŋ tuany rilic tɔ̈ kennë yen lëu bï ye nɔ̈k, ke panakïm alëu bï dhil guik ë wël ke lööŋ wën bï ya piath kennë raan tuaany.
Yeeŋö bï rɔt ya looi të cï ɣɛn ɣanhom waar? (What happens if I change my mind?)
Yïn lëu ba yïnhom ya waar në thaarduɔ̈ɔ̈n ca takic të cïn gäm looi wënthɛɛr. Na ca yïnhom waar, ke yïn lëu bï yïn dhil ya thiëc ba rɔt ya miɛ̈ɛ̈tbei në gäm de yïlany kënnë yic ku ba ya cɔk gäär në athööric.
Yeŋeö kee ye yithkië? (What are my rights?)
Yïn nɔŋ yic bï yïn ya lɛ̈k kärac ku käpieth bï keek ya yök në ye yïlany de panakïm yic. Yïn nɔŋ yic ba ya lɔ̈ɔ̈m ë wëlkuɔ̈ɔ̈n kɔɔr keek kedhiɛ ago täk ŋiɛ̈c ya looi, ku jɔl ya ba ya thiɛ̈c në wël ku bï keek ŋiɛ̈c ya dhuknhïïm apieth.
Juɛ̈r ërɔtda tënë yïn (Our commitment to you)
Tëden Akut ë RCH, wɔ kɔɔr yïn ba guɔ̈p ya lɔwai në käkuɔ̈ɔ̈n ba keek ya takiic ë nyin de mɛnhdu yic. Na nɔŋ käkuɔ̈ɔ̈n kɔɔr ba keek thiëëc, yïn limku ba panakïm ya thiëc alɔŋ thiëc tënë gamdu. Na kɛ̈nnë deetic ke ka ŋoot ke PIETH ba wɔ ya thiëc agoku guiɛ̈ɛ̈r yïn apieth ku bï yï ya gäm thɛɛr juëc kuɔ̈ɔ̈n kɔɔr keek.
Thön/wël juëc kɔ̈k alɔŋë gäm ë yïlany de akïïm aalëu bï keek ya yök në arëk käkë yiic:
Last updated May 2023