တၢ်ပျဲ-တၢ်ဟ့ၣ်အခွဲးလၢနဖိကဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ကူစါယါဘျါအဂီၢ် (Consent: giving permission for your child to have treatment)

ဖဲရွါယၢၢ်ဖိသၣ်တၢ်ဆါဟံၣ် (The Royal Children’s Hospital) (RCH) န့ၣ်ပအဲၣ်ဒိးလၢနကဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤခဲလၢၥ်လၢ နလိၣ်ဘၣ်တဖၣ်ဒ်သိးကမၤတၢ်ဆၢတဲၥ်လၢအအိၣ်ဒီးတၢ်သ့ၣ်ညါတၢ်ဂ့ၢ်လၢနဖိအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢလၥ်တဲဖျါကယဲၢ်တၢ်ပျဲဒီးပဃ့တၢ်အၢၣ်လီၤဃံးဃၥ်လၢပှၤဆါတဂၤအတၢ်ကူစါယါဘျအဂီၢ်ဖဲ RCH န့ၣ်လီၤ.

တၢ်ပျဲလၢဆူၣ်ချ့တၢ်ကွၢ်ထွဲကဟုကယာ်အပူၤန့ၣ်မ့ၢ်တၢ်မနုၤလဲၣ်. (What is consent in healthcare?)

တၢ်ပျဲန့ၣ်မ့ၢ်တၢ်ဆၢတဲၥ်လၢကအၢၣ်လီၤထွဲ၀ဲဆူၣ်ချ့တၢ်ကွၢ်ထွဲတၢ်ကူစါယါဘျါ, တၢ်ကွဲးတၢ်ကါ, တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်မ့တမ့ၢ်တၢ်နုာ်လီၤကျဲၤမၤဘၣ်က့ၤတၢ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

တချုးလၢယဟ့ၣ်တၢ်ပျဲအခါတၢ်လၢယကဘၣ်ဆိမိၣ်ထီၣ်အီၤမ့ၢ်တၢ်မနုၤလဲၣ်. (What should I consider before giving consent?)

ဖဲနဟ့ၣ်တၢ်ပျဲလၢနဖိအတၢ်ကူစါယါဘျါအခါ, ကဘၣ်ဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢတၢ်မၤအကျိၤအကျဲတခါလၢကဟ့ၣ်နၤတၢ်ခွဲးတၢ်ယၥ်လၢကသံကွၢ်တၢ်သံကွၢ်တဖၣ်ဒီးတၢၣ်ပီၣ်တၢ်ဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘှီတမံၤလၢ်လၢ်လၢကအိၣ်ဒီးနၤသ့ၣ်သ့ၣ်လီၤ.

တၢ်ဃုထၢ၀ဲ Wisely Australia ဟ့ၣ်ထီၣ်၀ဲတၢ်သံကွၢ်ဆီရဲၣ်ယဲၢ်ဖျၢၣ်လၢဘၣ်တဘၣ်နကသံကွၢ်နပှၤဟ့ၣ်ထီၣ်ဆူၣ်ချ့တၢ်ကွၢ်ထွဲတချုးနဟ့ၣ်တၢ်ပျဲဒံးအခါန့ၣ်လီၤ.

တၢ်သံကွၢ် ၅ တၢ်ကသံကွၢ်နကသံၣ်သရၣ်မ့တမ့ၢ်ပှၤဟ့ၣ်ဆူၣ်ချ့အတၢ်ကွၢ်ထွဲကဟုကယၥ်တဖၣ်တချုးနဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်မၤကွၢ်, တၢ်ကူစါယါဘျါမ့တမ့ၢ်တၢ်ကွဲးတၢ်ကါအတၢ် မၤတခါလၢ်လၢ်အခါ (Five questions to ask your doctor or other health care provider before you get any test, treatment or procedure)

၁ မ့ၢ်ယလိၣ်ဘၣ်တၢ်မၤကွၢ်မ့တမ့ၢ်တၢ်ကွဲးတၢ်ကါအံၤနီၢ်နီၢ်စ့ၢ်ဧါ. (1. Do I really need this test or procedure?)

ဘၣ်တဘၣ်တၢ်မၤကွၢ်တဖၣ်မၤစၢၤနၤဒီးနကသံၣ်သရၣ်မ့တမ့ၢ်ပှၤဟ့ၣ်ဆူၣ်ချ့တၢ်ကွၢ်ထွဲကဟုကယၥ်လၢကဆၢတဲၥ်၀ဲတၢ်ဂ့ၢ်ကီအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ကွဲးတၢ်ကါကမၤစၢၤတၢ်ကူစါယါဘျါအီၤအဂီၢ်သ့၀ဲသ့ၣ်သ့ၣ်လီၤ.

၂ တၢ်လီၤပျံၤအလီၢ်မ့ၢ်တၢ်မနုၤတဖၣ်လဲၣ်. (2. What are the risks?)

ကသံၣ်ယါဘျါတၢ်ကူစါအဃိတၢ်ကဲထီၣ်အသးကအိၣ်တမံၤမံၤဧါ. တၢ်အစၢလၢယဒိးန့ၢ်တဖၣ်တမ့ၢ်အဘၣ်အတီ၀ဲခဲလၢၥ်ကသ့၀ဲဧါ. တၢ်န့ၣ်ကဆှၢခီဃီၤဆူတၢ်မၤကွၢ်မ့တမ့ၢ်တၢ်ကူစါယါဘျါအါထီၣ်အဂီၢ်ကသ့ဧါ.

တၢ်ဃုထၢလၢအညီ, ပူၤဖျဲးတဖၣ်အိၣ်၀ဲစ့ၢ်ဧါ. (3. Are there simpler, safer options?)

တဘျီတခီၣ်တၢ်လၢနဘၣ်မၤအီၤမ့ၢ်ဒၣ်တၢ်ဆီတလဲတၢ်အိၣ်ထီၣ်အိၣ်လိၤအကျိၤအကျဲ, ဒ်အမ့ၢ်အီၣ် တၢ်အီၣ် ဂ့ၤလၢဆူၣ်ချ့အဂီၢ်မ့တမ့ၢ်မၤအါထီၣ်နီၢ်ခိ တၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤန့ၣ်လီၤ.

၄ ယမ့ၢ်တမၤတၢ်နီတမံၤဘၣ်န့ၣ်တၢ်မနုၤကကဲထီၣ်အသးလဲၣ်. (4. What happens if I don’t do anything?)

သံကွၢ်မ့ၢ်နတၢ်အိၣ်သးကနးထီၣ်သ့သ့ၣ်သ့ၣ်-မ့တမ့ၢ်ဂ့ၤဒိၣ်ထီၣ်-ဖဲနမ့ၢ်တမၤတၢ်မၤကွၢ်မ့တမ့ၢ်တၢ်ကူစါယါဘျါတကတီၢ်ဃီအခါဘၣ်န့ၣ်ဧါတက့ၢ်.

၅ တၢ်အလုၢ်အပှ့ၤအိၣ်ထဲလဲၣ်. (5. What are the costs?)

တၢ်အလုၢ်အပှ့ၤမ့ၢ်၀ဲကျိၣ်စ့, သးတၢ်မိၣ်တၢ်မးမ့တမ့ၢ်နတၢ်ဆၢကတီၢ်လၢအလၢၥ်၀ဲန့ၣ်သ့လီၤ. ဖဲတၢ်အလုၢ်အပှ့ၤမ့ၢ်အိၣ်ထီၣ်လၢပှၤတ၀ၢအဂီၢ်န့ၣ်, တၢ်အလုၢ်အပှ့ၤကြၢးဘၣ်၀ဲစ့ၢ်ဧါ, မ့တမ့ၢ်တၢ်ဃုထၢ လၢအပှ့ၤဘၣ်အိၣ်ဧါ.

မတၤကမၢယဟ့ၣ်တၢ်ပျဲန့ၣ်လဲၣ်. (Who will ask me to give consent?)

လၢတၢ်အိၣ်သးအါတက့ၢ်အပူၤ, ပှၤဟ့ၣ်ထီၣ်ဆူၣ်ချ့တၢ်ကွၢ်ထွဲကရၢလၢအဟ့ၣ်ထီၣ်တၢ်ကူစါယါဘျါန့ၣ်ကမ့ၢ်၀ဲပှၤလၢအဃ့နတၢ်ပျဲတဂၤန့ၣ်လီၤ. အ၀ဲသ့ၣ်မ့ၢ်ပှၤလၢအကြၢးဘၣ်ဖျိတီၤပတီၢ်, အိၣ်ဒီးတၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်အလၢအပှဲၤဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ကူစါယါဘျါဒီးနၢ်ပၢၢ်တၢ်လီၤပျံၤအလီၢ်, တၢ်အဘျုးအဖှိၣ်တဖၣ်, ဒီးတၢ်ဃုထၢအဂၤတခါလၢ်လၢ်လီၤ. အါဘျီကသံၣ်သရၣ်တဂၤကဃ့နတၢ်ပျဲ, ဘၣ်ဆၣ်ပပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါအဂၤတနီၤကဃ့တၢ်ပျဲသ့စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ.

ယကဘၣ်ဟ့ၣ်တၢ်ပျဲဒ်လဲၣ်. (How can I give my consent?)

တၢ်ပျဲန့ၣ်တၢ်ဟ့ၣ်အီၤသ့လၢကျဲဒ်အဖီလၥ်တဖၣ်အသိးဒီးကဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢတၢ်ကူစါယါဘျါမ့တမ့ၢ်တၢ်မၤကွၢ်အဖီခိၣ်-

• တမ့ၢ်တၢ်ကတိၤအပူၤ- အဒိ-စိၥ်ထီၣ်နဖိအစုဒ်သိးကသံၣ်သရၣ်/သရၣ်မုၣ်ဖိကထိၣ်ကွၢ်အသွံၣ်ဖုအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
• လၢတၢ်ကတိၤအပူၤ- ခီဖျိနတဲလၢနဟ့ၣ်အခွဲးလၢနဖိကမၤန့ၢ်တၢ်ကူစါယါဘျါအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
• လၢတၢ်ကွဲးလံၥ်အပူၤ-ခီဖျိဆဲးလီၤမံၤလၢတၢ်ပျဲအလံၥ်တကွီၢ်အပူၤလၢဟ့ၣ်၀ဲနဖိအခွဲးလၢကမၤန့ၢ်တၢ်ကူစါယါဘျါအဂီၢ်လီၤ.

ဖဲအဲးကလံးကျိာ်တမ့ၢ်ကျိာ်လၢယအဲၣ်ဒိးအီၤတခါမီၤ,ဘၣ်မၤမနုၤလဲၣ်. (What if English isn’t my preferred language?)

ပရဲၣ်ကျဲၤန့ၢ်နၤပှၤကျိးထံတၢ်ဖိတဂၤလၢကမၤလီၤတံၢ်၀ဲနနၢ်ပၢၢ်တၢ်ပျဲအတၢ်မၤအကျိၤအကျဲအဂီၢ်သ့လီၤ. RCH တၢ်ပျဲအလံၥ်တကွီၢ်န့ၣ်ဘၣ်တၢ်ကျိးထံစ့ၢ်ကီးအီၤလၢကျိၥ်ဒ်အဖီလၥ်တဖၣ်- ထၢခံး, အါရါဘံး. တရူး (ထူလံၤ), ဒ့ကၤ, စိးမါလံဒီးဘံၤယဲနၤမံၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

နဃုထၢလၢနကအိၣ်ဒီးပှၤဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤတၢ်တဂၤလၢကထီၣ်တၢ်ပျဲအတၢ်တၢၣ်ပီၣ်ဃုၥ်ဒီးနၤအဂီၢ်သ့စ့ၢ်ကီးလီၤ.

တၢ်ကမၢယဟ့ၣ်တၢ်ပျဲလၢအခါဖဲလဲၣ် (When will I be asked to give consent?)

တၢ်ပျဲအလံၥ်ကွဲးန့ၣ်တၢ်လိၣ်ဘၣ်အီၤဖဲတၢ်ကူစါလၢတၢ်ကမၤအီၤန့ၣ်ကဲတၢ်လၢအတညီတဘှါ,အိၣ်ဒီးတၢ်လီၤပျံၤအလီၢ်အဒိၣ်အအါမ့တမ့ၢ်မ့ၢ်လိၣ်ဘၣ်တၢ်သွီသွံၣ်အခါန့ၣ်လီၤ. တၢ်ပျဲအလံၥ်ကွဲးန့ၣ်တၢ်လိၣ်ဘၣ်အီၤထီဘိလၢတၢ်ကွဲးတၢ်ကါလၢအလိၣ်ဘၣ်တၢ်ကမၤမံသပ့ၤနဖိ(ကသံၣ်မၤမံသပ့ၤပှၤ)အခါန့ၣ်လီၤ.

ဖဲတၢ်ပျဲန့ၣ်မ့ၢ်ဘၣ်ထွဲဒီးတၢ်ကွဲးတၢ်ကါလီၤဆီတမံၤတခါ, တၢ်ပျဲအလံၥ်ကွဲးန့ၣ်တၢ်ကဘၣ်မၤန့ၢ်အီၤဖဲတၢ်တူၢ်လိၥ်ပှၤဆါအခီၣ်ထံးတပတီၢ်အတၢ်သ့ၣ်နံၤဖးသီမ့တမ့ၢ်ဖဲပှၤဆါလၢတလိၣ်ထီၣ်တၢ်ဆါဟံၣ်အတၢ်သမံသမိးအတၢ်သ့ၣ်နံၤဖးသီအဆၢကတီၢ်တချုးတၢ်ရဲၣ်ကျဲၤမၤ၀ဲတၢ်ကွဲးတၢ်ကါအခါန့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်တူၢ်လိာ်ကကူစါအီၤအနံၤန့ၣ်,ပကမၤလီၤတံၢ်လၢနသးမုၥ်လၢတၢ်ကဆဲးမၤ၀ဲတၢ်ကွဲးတၢ်ကါအံၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

ဖဲဂ့ၢ်ဂီၤအူအကတီၢ်န့ၣ်တၢ်မနုၤကဲထီၣ်အသးလဲၣ်. (What happens in an emergency?)

ဖဲဂ့ၢ်ဂီၢ်အူတၢ်အိၣ်သးတခါအကတီၢ်, ပှၤလၢအဟ့ၣ်ထီၣ်ဆူၣ်ချ့တၢ်ကွၢ်ထွဲမ့ၢ်အိၣ်ဒီးတၢ်နာ်လၢအဂ့ၢ်အခၢးဘၣ်ဒီးပှဲၤတၢ်တီတၢ်လိၤလၢတၢ်ကူစါယါဘျါန့ၣ်အလီၢ်အိၣ်သပှၢ်တၢၢ်လၢတၢ် ကဒီသဒၢတၢ်လီၤပျံၤလၢအနးဒီးတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်လၢအကဲထီၣ်လၢပှၤဆါအသးသမူ,အနီၢ်ခိမ့တမ့ၢ်သးတၢ်ဆိကမိၣ်ဆိကမးအတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့အဂီၢ်သ့တဖၣ်အခါန့ၣ်, အ၀ဲသ့ၣ်ကမၤတၢ်ဒီးတၢ်စါအကျိၤအကျဲလၢအဖိးမံလၢအဖိးသဲစးအံၤဆူညါလၢတလိၣ်မၤန့ၢ်တၢ်ပျဲဘၣ်န့ၣ်သ့လီၤ.

မတၤဟ့ၣ်၀ဲတၢ်ပျဲသ့လဲၣ်. (Who can give consent?)

လၢတၢ်အိၣ်သးအါတက့ၢ်အပူၤမ့ၢ်ဒၣ်မိၢ်ပၢ်မ့တမ့ၢ်ပှၤကွၢ်ထွဲတၢ်လၢအဖိးသဲစး(ပှၤတဂၤလၢအအိၣ်ဒီးသဲစးတၢ်ခွဲးတၢ်ယၥ်, တၢ်ဟံးမူဒါ, မူဒါ, တၢ်စိတၢ်ကမီၤဒီးတၢ်ပၢၤဘၣ်စိကမီၤလၢကမၤတၢ်ဆၢတဲၥ်တဖၣ်လၢဖိသၣ်အဂီၢ်)လၢတၢ်ကမၢကဟ့ၣ်ထီၣ်တၢ်ပျဲအဂီၢ်လီၤ. မ့ၢ်တၢ်အကါဒိၣ်လၢကနၢ်ပၢၢ်၀ဲလၢဖိသၣ်တဖၣ်ဟ့ၣ်စ့ၢ်ကီးတၢ်ပျဲလၢတၢ်အိၣ်သးတနီၤအပူၤသ့ဘၣ်ဆၣ်လၢမၤ၀ဲကသ့အဂီၢ်ကဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢအသးနံၣ်ဒီးတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်လၢကမၤတၢ်ဆၢတဲၥ်ဖဲကမၤန့ၢ်၀ဲတၢ်ကူစါယါဘျါအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. နပှၤဟ့ၣ်ထီၣ်ဆူၣ်ချ့တဂၤကဟ့ၣ်၀ဲတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲအါထီၣ်လၢနဖိကသ့ဟ့ၣ်အတၢ်ပျဲအဂီၢ်လီၤ.

မိၢ်ပၢ်လၢအလုၢ်ဖိအဖိတဖၣ်ညီနုၢ်တအိၣ်ဒီးမိၢ်ပၢ်မူဒါလၢအဖိးသဲစးဘၣ်ဒီးအဃိတၢ်ဒီသဒၢဖိသၣ်ကရၢန့ၣ်တၢ်ကဆဲးကျိးအ၀ဲသ့ၣ်လၢကမၤလီၤတံၢ်၀ဲမ့ၢ်မတၤကဘၣ်ဟ့ၣ်ထီၣ်တၢ်ပျဲလၢဖိသၣ်အဂီၢ်န့ၣ်ဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢတၢ်ဒီသဒၢဖိသၣ်အကရၢအတၢ်ကလုၢ်အဖီခိၣ်န့ၣ်လီၤ.

ယမ့ၢ်တအၢၣ်လီၤထွဲဃုၥ်တၢ်ကူစါယါဘျါလၢတၢ်ကျဲၤအီၤန့ၣ်တခီတၢ်မနုၤကကဲထီၣ်လဲၣ်. (What if I do not agree with the proposed treatment?)

ဖဲတၢ်အိၣ်သးလၢပှၤဆါ/ဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ်မ့ၢ်တအၢၣ်လီၤထွဲဃုၥ်ဒီးတၢ်ကူစါယါဘျါလၢတၢ်နဲၣ်လီၤန့ၣ်, ဒီးတၢ်တအၢၣ်လီၤထွဲဘၣ်န့ၣ်အခီပညီမ့ၢ်၀ဲတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးအဒိၣ်အအါဆူဖိသၣ်အအိၣ်ကအိၣ်၀ဲ, ပှၤဟ့ၣ်ထီၣ်တၢ်ကွၢ်ထွဲဆူၣ်ချ့တဖၣ်ကဃုထံၣ်န့ၢ်သဲစးတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်ဟ့ၣ်ဖးလၢပှၤဆါအတၢ်သးစဲအဂ့ၤကတၢၢ်အပူၤသ့၀ဲသ့ၣ်သ့ၣ်လီၤ.

ယမ့ၢ်ဆီတလဲယသးတခီတၢ်မနုၤကကဲထီၣ်အသးလဲၣ်. (What happens if I change my mind?)

နဆီတလဲနသးသ့တဘျီလၢ်လၢ်ဖဲနဟ့ၣ်တၢ်ပျဲ၀ံၤအလီၢ်ခံန့ၣ်လီၤ. နမ့ၢ်ဆီတလဲနသးတခီ, တၢ်ကသံကွၢ်နၤလၢကမၤနီၣ်မၤဃါနတၢ်ထုးကွံၥ်တၢ်ပျဲအံၤလၢလံၥ်ကွဲးအပူၤသ့၀ဲလီၤ.

ယတၢ်ခွဲးတၢ်ယၥ်တဖၣ်မ့ၢ်တၢ်မနုၤလဲၣ်. (What are my rights?)

နအိၣ်ဒီးတၢ်ခွဲးတၢ်ယၥ်လၢတၢ်ကဘိးဘၣ်သ့ၣ်နၤအလၢအပှဲၤဘၣ်ဃးဒီးတၢ်လီၤပျံၤဒီးတၢ်ကဲဘျုးဘၣ်ဃးဒီးကသံၣ်တၢ်ကူစါတမံၤလၢ်လၢ်န့ၣ်လီၤ. နကြၢးဒိးန့ၢ်ဘၢ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤခဲလၢၥ်လၢနလိၣ်ဘၣ်အၤဒ်သိးကမၤတၢ်ဆၢတဲၥ်အဂီၢ်, မ့ၢ်စ့ၢ်ကီးလၢကသံကွၢ်တၢ်သံကွၢ်တဖၣ်ဒီးဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်စံးဆၢလၢအလီၤမံသူၣ်မံသးတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

ပတၢ်ဟ့ၣ်လီၤသးဆူနအိၣ် (Our commitment to you)

ဖဲ RCH အံၤ, ပအဲၣ်ဒီးလၢနကတူၢ်ဘၣ်လၢအမုၥ်ဘၣ်ဃးနတၢ်ဆၢတဲၥ်လၢနမၤတဖၣ်လၢနဖိအခၢၣ်စးန့ၣ်လီၤ. နတၢ်သံကွၢ်တဖၣ်မ့ၢ်အိၣ်န့ၣ်, ၀ံသးစူၤသံကွၢ်ပှၤဟ့ၣ်ထီၣ်ဆူၣ်ချ့တၢ်ကွၢ်ထွဲကဟုကယာ်လၢအဃ့နတၢ်ပျဲတဖၣ်န့ၣ်တက့ၢ်. နမ့ၢ်တနၢ်ပၢၢ်ဘၣ်န့ၣ်နသံကွၢ်ပှၤသ့လၢပကရှဲဖျါနၤတဘျီကဒီးမ့တမ့ၢ်မၤအါထီၣ်တၢ်ဆၢကတီၢ်ဖဲနလိၣ်ဘၣ်အီၤအခါလီၤ.

တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအါထီၣ်ဆူညါဘၣ်ဃးဒီးကသံၣ်ကသီတၢ်ပျဲန့ၣ်တၢ်ထံၣ်န့ၢ်အီၤသ့ဖဲပှာ်ယဲၤဘျးစဲအဖီလၥ်တဖၣ်အံၤအပူၤ-

• ဘံးထိရံယါဆူၣ်ချ့၀ဲၤကျိၤ-တၢ်ပျဲလၢအအိၣ်ဒီးတၢ်သ့ၣ်ညါတၢ်ဂ့ၢ်
• Choosing Wisely Australia (ဃုထၢတၢ်ပှဲၤတၢ်ကူၣ်သ့သးဆးအီးစတြ့လယါ) 

^{Last updated May 2023}