Çocuklar sık sık başlarını hafif ya da güçlü şekilde çarpar ve yaralanmanın ciddi olup olmadığını anlamak zor olabilir. Kafaya alınan herhangi bir darbe kafa travması olarak kabul edilir.

Kafa travmaları hafif, orta veya ağır olarak sınıflandırılır. Birçok kafa travması hafiftir ve sadece küçük bir şişlik veya morarma ile sonuçlanır. Hafif kafa travmaları evde tedavi edilebilir ancak çocuğunuzda beyin sarsıntısı belirtileri varsa bir doktora görünmelidir.

Çocuğunuzla ilgili aşağıdaki durumlarda hemen bir ambulans çağırmalısınız:

• Araba kazası, yüksek hızlı kaykay kazası veya oyun parkı oyuncaklarından düşme gibi yüksek hız veya bir metreden fazla yükseklik içeren bir kafa travması geçirmişse.
• Bilincini kaybederse (bayılırsa).
• Nöbet, kasılma veya kriz geçiriyorsa.
• Zihin bulanıklığı/sersemliği giderek artıyor, hafıza kaybı yaşıyor veya daha az tepki veriyorsa ya da uykuluysa.
• Görme kaybı veya çift görme varsa.
• Birden fazla kol veya bacakta güçsüzlük veya uyuşma/karıncalanma varsa.
• Boyun ağrısı veya hassasiyeti varsa.
• İyi görünmüyorsa ve birden fazla kez kusarsa.
• Şiddetli veya artan baş ağrısı varsa.
• Giderek daha huzursuz, tedirgin veya kavgacı oluyorsa.

Kafa travması terimleri sözlüğü (Glossary of head injury terms)

Beyin sarsıntısı – Beynin çalışma şeklini değiştiren hafif travmatik bir beyin hasarı. Beyin sarsıntısı belirtileri genellikle geçicidir ancak bir dizi fiziksel belirti (baş ağrıları, bulantı, baş dönmesi, yorgunluk, görme sorunları, denge bozukluğu, sese hassasiyet), duygu değişiklikleri (anksiyete, sinirlilik, üzüntü), düşünce değişiklikleri (kafa karışıklığı, zihin bulanıklığı, hatırlama güçlüğü, daha yavaş düşünme) ve uyku bozuklukları içerebilir. . 

Bilinç kaybı – Kişinin gözlerini açamaması, konuşamaması veya komutları takip edememesi durumudur. Vücutlarının dışından gelen uyarımların farkında değildirler ve yaralanmadan hemen önceki ve sonraki dönemleri hatırlamayabilirler.

Kafa travmasının işaret ve belirtileri (Signs and symptoms of head injury)

Kafa travmasından hemen sonra yaşanan belirtiler, travmanın ne kadar ciddi olduğunu belirlemek için kullanılır. Aşağıdaki bilgiler bir kılavuz niteliğindedir.

Orta ila ağır kafa travması (Moderate to severe head injury)

Çocuğunuz orta veya ağır kafa travması geçiriyorsa yukarıda listelenenler gibi "tehlike işareti" belirtileri gösterebilir.

Hafif kafa travması (beyin sarsıntısı yok) (Mild head injury (no concussion))

Aşağıdaki durumlar varsa çocuğunuz hafif kafa travması geçiriyordur:

• Kafasına darbe almışsa.
• Artık uyanıksa ve sizinle etkileşim halindeyse.
• Kusmadıysa.
• Kafalarında morarmalar veya kesikler olabilir.
• Bunların dışında normalse.

Çocuğunuzda yeni kafa travması belirtileri ortaya çıkarsa veya çocuğunuz için endişelenirseniz tıbbi yardım almalısınız. Aksi takdirde evde bakım başlıklı bölümde listelenen işaret ve belirtileri çocuğunuzda gözlemlemeye devam edin.

Hafif kafa travması (olası beyin sarsıntısı) (Mild head injury (possible concussion))

Aşağıdaki durumlar varsa çocuğunuz beyin sarsıntısı geçiriyordur:

• Yaralanma anında değişmiş bilinç düzeyi sergileyebilir (örn. baygın, kafası karışık veya unutkan).
• Bir dizi fiziksel belirti (baş ağrıları, bulantı, baş dönmesi, yorgunluk, görme sorunları, denge bozukluğu, sese hassasiyet) gösterebilir.
• Duygu değişiklikleri yaşayabilir (anksiyete, sinirlilik, üzüntü).
• Düşünme değişiklikleri (kafa karışıklığı, zihin bulanıklığı, hatırlama güçlüğü, daha yavaş düşünme) ve uyku bozuklukları yaşayabilir.
• Bu belirtiler genellikle geçicidir.
  

Çocuğunuzda yukarıdaki beyin sarsıntısı belirtilerinden herhangi biri varsa tıbbi yardım almalısınız.

Evde bakım (Care at home)

Beyin sarsıntısı geçiren çocuk ve ergenlerin iyileşmesi dört haftaya kadar sürebilir ancak çoğu beyin sarsıntısı birkaç gün içinde kendiliğinden iyileşir. Hafif kafa travmasının ardından çocuğunuz ilk 24 ila 48 saat boyunca kısmi (sıkı olmayan) bir dinlenme dönemi geçirmelidir. Günlük yaşam aktivitelerine ve hafif fiziksel faaliyetlere (örn. yürüyüş) geri dönmeli ancak bu süre zarfında yoğun egzersiz, temas sporları ve televizyon, bilgisayar ve akıllı telefonlar gibi ekran süresini en aza indirmelidirler.

App Store ve Google Store'da ücretsiz olarak bulabileceğiniz HeadCheck uygulaması evde beyin sarsıntısından iyileşmeyi yönetmeye yardımcı olabilir. HeadCheck interaktif bir araçtır; temel faydası ailelerin çocuklarının belirtilerini günlük olarak izlemelerini sağlamak ve ardından belirtilere ve yaşa göre uygun aktivite örnekleri sunmaktır.

Çocuğunuzda kafa travmasından sonra baş ağrısı olabilir. Ağrıyı hafifletmek için gerekirse her altı saatte bir parasetamol (ibuprofen veya aspirin değil) verin.

Doktor tarafından tavsiye edilmediği sürece çocuğunuzu gece uyandırmanıza gerek yoktur. Çocuğunuzu uyandırmakta güçlük çekiyorsanız hemen bir ambulans çağırın.

Kafa travması geçiren çocuklarda çeşitli zamanlarda belirtiler gelişebilir. Bazı belirtiler ilk yaralanmadan hemen sonra belirgin olmayıp birkaç gün içinde ortaya çıkabilir (örneğin yorgunluk, uyku sorunları, ruh halinde değişiklikler).

Çocuğunuzda aşağıdaki "tehlike işareti" belirtilerinden herhangi biri varsa onu derhal doktora veya en yakın hastanenin acil servisine götürün:

• Baş ağrısı belirtilerinin kötüleşmesi (şiddetli, geçmeyen, parasetamol ile geçmeyen), kafa karışıklığı (alışılmadık veya zihin bulanıklığı davranışları), sinirlilik veya kusma.
• Aşırı uyku hali veya uyanma güçlüğü.
• Kulak veya burunda kanama veya herhangi bir akıntı.
• Krizler/nöbetler/titreme/kasılmalar.
• Bulanık veya çift görme.
• Zayıf koordinasyon veya sakarlık.
• Yeni bir kol veya bacak güçsüzlüğü ya da mevcut güçsüzlüğün kötüleşmesi veya iyileşmemesi.
• Yemek yerken ya da içerken yutma güçlüğü veya öksürme.
• Sese hassasiyet.
• Bozuk veya anlaşılmayan konuşma.

Çocuğunuz kafa travması geçirmişse okula ve spora kademeli olarak dönmelidir. Orta ila ciddi kafa travmalarında doktorunuz size tavsiyelerde bulunacaktır. Hafif kafa travması geçiren çocuğunuzun normal faaliyetlerine geri dönmesine ilişkin tavsiyeler için Kafa travması: Okula ve spora dönüş bilgi formumuza bakın Head injury – return to school and sport.

Aşırı yorgunluk (Excessive fatigue)

Yorgunluk, kafa travmasından sonra ortaya çıkabilen yaygın bir sorundur. Bir çocukta "aşırı" yorgunluk olması okul ödevleri yapmak, fiziksel rutinleri yerine getirmek, TV izlemek, bilgisayar oyunları oynamak veya uzun bir konuşma yapmak gibi genellikle kolayca yapılan görevlerde beyninin daha fazla çalışmak zorunda olması anlamına gelir.

Çocuğunuzda beyin sarsıntısından sonra aşağıdaki belirtilerin bir kısmı veya tamamını görülebilir ve genellikle bunlar travmadan dört hafta sonra yavaş yavaş azalır ve iyileşir:

• Baş ağrıları.
• Bulanık görme.
• Baş dönmesi, denge bozukluğu, sese ve ışığa karşı hassasiyet.
• Düşünme, anlama ve sorulara ya da komutlara yanıt vermede yavaşlık.
• Konsantrasyon sorunları.
• Hafıza ile ilgili zorluklar.
• Söyleyecek doğru kelimeleri bulmakta zorlanma.
• Normalden daha ısrarcı olmak ve kolay sinirlenme.
• Daha fazla korkma ve endişelenme.
• Uyku düzeni değişikliği.
• Ruh hali gel-gitleri ve sinirlilik.

Çocuğunuzun fiziksel veya bilişsel performansı ya da davranışları normalden çok farklıysa veya daha kötüye gidiyorsa onu tekrar doktora ya da en yakın hastanenin acil servisine götürün.

Belirtiler devam ederken çocuklar göreceli (katı değil) bir dinlenme dönemi geçirmeli ancak günlük yaşam aktivitelerine devam etmeli ve yürüyüş gibi hafif fiziksel aktivitelere geri dönmelidir. Çocuklar uykusunu yeterli almalı, sağlıklı beslenmeli ve televizyon izleme veya mobil elektronik cihazlarla oynamayı sınırlandırmalıdır. Çocuğunuzun daha fazla konsantrasyon veya düşünme gerektiren okuma ve diğer faaliyetlere yavaş yavaş geri dönmesine izin verin.

Akılda tutulacak önemli noktalar (Key points to remember)

• Kafa travmaları hafif, orta veya şiddetli olabilir.
• Çocuğunuz yüksek hız veya yükseklik içeren kafa travması geçirmişse ya da kafasına aldığı darbeden sonra bilincini kaybetmişse veya birden fazla kez kusmuşsa ambulans çağırın.
• Çocuğunuzda kafa travmasını izleyen haftalarda bir dizi farklı belirti geliştirebilir. Çocuğunuzda yukarıda açıklanan tehlike işareti belirtiler herhangi biri ortaya çıkarsa derhal tıbbi yardım almalısınız.
• Beyin sarsıntısı geçiren çocuklar ilk 24-48 saat boyunca kısmi (sıkı olmayan) bir dinlenme dönemi geçirmelidir. Çocuğunuz uykusunu yeterli almalı, ekran başında geçirdiği süreyi sınırlandırmalı ancak okuma, yürüme gibi günlük aktivitelere devam etmeli ve belirtilerde yalnızca kısa süreli (bir saatten az) ve hafif bir kötüleşmeye yol açtığı sürece bu aktiviteleri kademeli olarak artırmalıdır.
• Çoğu çocuk hafif kafa travmasından sonra güzel biçimde iyileşir. Hafif kafa travmasının ardından iki hafta geçtikten sonra çocuğunuz günlük aktivitelere dönmek için hâlâ desteğe ihtiyaç duyuyorsa bir aile hekimi onu tıbbi olarak gözden geçirmelidir. Belirtileri dört haftadan uzun süren çocuklar RCH Victorian Paediatric Rehabilitation Service (VPRS) sevk edilebilir. Aile hekimleri internet sitesi aracılığıyla yerel polikliniklere VPRS hizmetlerine yönlendirebilir. RCH Victoria Pediatrik Rehabilitasyon Servisi'ne (VPRS)..
• Poliklinik VPRS'ye erişimle ilgili herhangi bir sorunuz varsa 03 9345 9300 numaralı telefonu arayarak veya rehab.services@rch.org.au adresine e-posta göndererek RCH VPRS poliklinik koordinatörüyle iletişime geçebilirsiniz .

Royal Children’s Hastanesi Acil Servis, Nöroşirürji ve Nöropsikoloji bölümleri tarafından geliştirilmiştir. RCH tüketicilerinin ve bakıcıların katkılarına minnettarız.

Ekim 2023'te gözden geçirildi

Lütfen her zaman uzman ve pratisyen klinisyenden en güncel tavsiyeleri alın

Çocuk Sağlığı Bilgileri, Royal Children’s Hastanesi Vakfı tarafından desteklenmektedir. Bağışta bulunmak için www.rchfoundation.org.au adresini ziyaret edin.

Sorumluluk Reddi

Bu bilgiler doktorunuzla veya sağlık uzmanlarınızla yapacağınız görüşmelerin yerini almak değil, onları desteklemek amacıyla hazırlanmıştır. Bu tüketici sağlık bilgileri broşürlerinin yazarları, bilgilerin doğru, güncel ve kolay anlaşılır olmasını sağlamak için büyük çaba sarf etmişlerdir. Melbourne Royal Children's Hastanesi, bu broşürlerde yer alan hiçbir yanlışlık, yanıltıcı olarak algılanan bilgi veya ayrıntıları verilen herhangi bir tedavi rejiminin başarısı hakkında sorumluluk kabul etmez. Bu broşürlerde yer alan bilgiler düzenli olarak güncellenmektedir ve bu nedenle broşürün en son sürümünden yararlandığınızdan her zaman emin olmalısınız. Tüketici sağlık bilgileri broşürünün en güncel sürümünü indirdiğinizden emin olmak sizin, yani kullanıcının sorumluluğundadır.